2018-May 28-centennial of first independant Armenia-Zarmine K Boghosian reflections for NARREC

 Սարդարապատի Ճակատամարտը- ՆԱՐԵԿԻ համար Գրեց՝ Զարմինէ Գ․Պօղոսեան

2018--- Zarminé K Boghosian

–With Battle of Sardarabad let us honor the memory of: Generals Nazarbekian & Zoravar Antranik, Bishop Karekin Hovsepiants, (Later Catholicos of Cilicia), Catholicos Kevork IV and thousands of Armenians young and old, men and women.

First Armenian Independence was declared on May 28, 1918

Դարերու ընթացքին մեր մայրերը իրենց կաթին հետ հայրենասիրութիւն դիեցուցած են իրենց զաւակներուն: Հայ ժողովուրդը ազատու- թեան երազով ինչ-ինչ պայքարներ մղած է, անհամար զոհեր տալով: Հայ բանաստեղծները երգեր յօրինած են ժողովուրդը արթնցնելու:100+ տարի տարբերութեամբ կարդանք երկու տարբեր գործեր` Գամառ Գաթիպայէն եւ Պարոյր Սեւակէն:

Raphael Patkanian (also known as Kamar Katiba; Armenian: Ռափայէլ Պատկանեան+, Doni Rostov-Russia in 1830, his father and grandfather had been known for their poetic gifts. While at the University of Moscow, he created a literary club for his Armenian students and from initials of their names formed his own pen-name of: Kamar Katiba Գամառ-Քաթիպա.

Մայիս 28-ը Հայ ժողովուրդին համար նշանակալից օր մըն է:

Ամենուրեք մեծ շուքով կը տօնուի Հայաստանի Առաջին Հանրապետութեան ԴԱՐԱԴԱՐՁԸ-Մայիս 28, 1918-2018: Այդ օրերուն բազմահարիւր հայորդիներ ուխտագնացութեան պէս ներկայ պիտի ըլլան Հայաստանի մէջ տեղի ունենալիք տօնակատարութեանց:

Անձկալից սպասումներէ եւ անհամար զոհաբերութիւններէն ետք, հաւաքական ճիգերով ձեռք-բերուած հպարտառիթ յաղթանակի տօնն է:

Հայ ժողովուրդին ճակատագրական մէկ հանգրուանի տօնախմբութիւնն է այս, որ դարերէ ի վեր անկախութիւն կորսնցուցած Հայը իր հողին վրայ պետութիւն կը հռչակէր: Սարտարապատը վկա՛յ, եւ Պարոյր Սեւակի ներշնչող տողերը-

Երբ չի մնում ելք ու ճար, Խենթերն են գտնում հնար:

Այսպէս ծագեց արեգակեց, Սարտարապատի մարտը մեծ:

Զանգե՜՜ր , ղօղանջէ՛ք, Սրբազան քաջերին կանչէք

Այս արդար պատից:

Սերունդներ դուք ձեզ ճանաչէք—Սարդարապատից:

Հոս կ՛արժէ անգամ մը եւս յիշել պատմական եղելութիւն մը որ պատահած էր Սարտարապատի 1918-ի հերոսամարտի նախօրեակին: Այդ օրերուն Էջմիածնի Ճեմարանի տեսուչ - ապա Կիլիկեան Թեմի Գարեգին Ա. Կաթողիկոս - Շնորհազարդ Գարեգին Եպս. Յովսէփեանց Էջմիածնէն ուղղակի կ՛երթայ Սարտարապատ եւ հոգեպէս ընկճուած ժողովուրդին կը դիմէ իր բոցավառ խօսքերով- «Հայ ժողովուրդը օրհասական կռիւներ շատ է ունեցել եւ միշտ էլ ելք է գտել ու փրկել իրեն: Ե՞լքը, եղել է անձնազոհ հերոսութիւնը: Հայրենակիցներ, եղբայրներ եւ որդիներ- հին դարերում, երբ հայոց զօրքը պատրաստւում էր գնալ թշնամու դէմ- նրա հրամանտարները գալիս էին Էջմիածին, կաթողիկոսի մօտ՝ նրա աջը համբուրելու եւ օրհնութիւն ստանալու: Բայց այս անգամ վտանգն այնքան մե՜ծ է ե՛ւ ահաւոր, որ ես ահա Սուրբ Էջմիածնից եկել եմ ձեր բոլորի ձեռքը համբուրելու, որ փրկէք հայրենիքը... փրկէք ձեր պատիւը, հայի՛ պատիւը .....» ... եւ բոլոր եկեղեցիներուն զանգերը հնչեցնել տալով Հայ ժողովուրդին քաջութիւն կու տայ դուրս ելլելու իրենց տուներէն եւ յանուն Հայրենիքի պայքարելու: Մահ-ու-կենաց պայքար էր արդարեւ: Եւ... Հայ ժողովուրդը միս-մինակ թշնամիին առաջ էր:

Երեք ճակատներու վրայ ռազմավարական դասաւորումով կ՛առաջնորդուին հայ խմբակները: Սարտարապատի ճակատամարտի ղեկավարն էր՝ Զօրավար Դանիէլ Բեկ Փիրումեան, Բաշ-Ապարանի հրամանատարն էր՝ Դրաստամատ Կանայեան- Դրօ, Ղարաքիլիսայի զօրավարն էր-Թովմաս Նազարբէգեան:

Ահաւասիկ պատմական իրականութիւնը այն յաղթանակին, որ թշնամին վանելով Հայ ժողովուրդը կրցաւ ԱՆԿԱԽՈՒԹԻՒՆ հռչակել, առաջին հանրապետութիւնը հիմնել:

ՍՐԲԱԶԱՆ ԽԵՆԹԵՐՈՒ, Անձնազոհ ու Գիտակի՛ց ղեկավարներու առաջնորդութեամբ եւ հայրենասէ՛ր հոգեւորականներու ներշնչումով համայն հայ ժողովուրդը բռնցքուած եւ մեծ հաւատքով պայքարած է, քաջ գիտնալով թէ երբ «ելք ու ճար» կը կարծուի որ չէր մնացած, միասնակամ ջանքերով յաղթական դուրս կարելի՛ է ելլել եւ գոյատեւել դարեր շարունակ:

Ժագ Յակոբեանի կուռ խօսքերով՝

Ամենաքաջ ձեռքերն էին- Հաւատացէք-

Որ մրրիկի պէս աւլեցին

Ներխուժողներն Հայաստանի:

Տէր Աստուծոյ ձեռքերն էին, Որ- հաւատացէ՛ք-

Յաւերժակուռ կոթողեցին – Սարդարապա՛տն Հայաստանին:

Ահա թէ ուր կը կեդրոնանայ Մայիս 28-ի եւ Սարդարապատի ՈԳԻՆ:

ZKB- New York, Մայիս 28, 2018